Kennisbank
kompas kompas animated
dé Overname Praktijk > Familiebedrijf

Familiebedrijf

Het familiebedrijf is het beste gediend als de familie het bedrijf dient. Het gaat ten gronde als het bedrijf de familie moet dienen.

– Paul Fentener van Vlissingen

Gevoelsmatig is een familiebedrijf voor mij een familiebedrijf als inmiddels de tweede generatie aan het roer staat. Maar de definitie is breder dan dit. Er circuleren er verschillende, maar ze komen op hetzelfde neer.

Wat wordt er VERSTAAN onder een familiebedrijf?

De Europese Commissie stelt dat een familiebedrijf een bedrijf is, waarin één familie direct of indirect een meerderheid van zeggenschap heeft. Bij beursgenoteerde bedrijven moet de zeggenschap voor minimaal 25 procent in handen zijn van één familie.

Nyenrode Business Universiteit, die een leerstoel familiebedrijf heeft en onderzoek doet naar de specifieke eigenschappen en ontwikkelingen van het familiebedrijf, vindt dat een bedrijf een familiebedrijf is als het minstens voldoet aan twee van de volgende criteria:

  1. Meer dan 50 procent van de eigendom is in handen van één familie.
  2. Eén familie heeft beslissende invloed op de bedrijfsstrategie of op opvolgingsbeslissingen.
  3. Een meerderheid of ten minste twee leden van de ondernemingsleiding zijn afkomstig uit één familie.

Is het bedrijf echter minder dan tien jaar geleden opgericht, dan moet er tevens minstens één familielid van de directeur werkzaam zijn of eigendom hebben.

Het Driecirkelmodel van het familiebedrijf

De specifieke eigenschappen van een familiebedrijf werden samengebracht en gevisualiseerd in het driecirkelmodel van het familiebedrijf (Davis en Tagiuri, 1996).

  1. Lid van de familie
  2. Externe werkzaam in het bedrijf
  3. Externe (Mede) Eigenaar bedrijf
  4. Lid van de familie en werkzaam in het bedrijf
  5. Lid van de familie en (mede) eigenaar van het bedrijf
  6. Externe werkzaam in het bedrijf en (mede) eigenaar
  7. Lid van de familie, werkzaam in het bedrijf & (mede) eigenaar van het bedrijf

Driecirkelmodel familiebedrijf, Tagiuri en Davis

Familiebedrijven onderscheiden zich van andere bedrijven door de interactie tussen het bedrijfs-, eigendoms- en familiesysteem. Dit is goed te zien in het driecirkelmodel.
Er zijn in totaal zeven verschillende situaties, waarvan zeker één de status van het familiebedrijf weergeeft: “Lid van de familie, werkzaam in het bedrijf en (mede-)eigenaar van het bedrijf”. Uitgaande van de definitie van Nyenrode zou er ook in situaties 4 en 5 sprake kunnen zijn van een familiebedrijf.

Kenmerkend voor een familiebedrijf zijn in elk geval het samensmelten van de drie domeinen: Familie, Bedrijf en Eigendom.

ruggengraat van de samenleving

Begin 2022 telde Nederland bijna 285.000 familiebedrijven [61% van de Nederlandse bedrijven]. Daarvan waren er 195.000 actief in het niet-financiële bedrijfsleven. Zij realiseerden in 2022 403 miljard euro omzet, grofweg een kwart van de totale omzet in het niet-financiële bedrijfsleven. (Bron: CBS).

86 procent van de familiebedrijven was een microbedrijf. Microbedrijven zijn bedrijven met 2 tot 10 werkzame personen.

Bij de meeste bedrijven in Nederland werken niet meer dan 50 personen. Van de bedrijven en instellingen met 2 tot 50 werkzame personen is 69 procent een familiebedrijf. Bedrijven van zelfstandigen zonder personeel rekent het CBS tot een aparte groep.

39% van de 500 grootste bedrijven is een familiebedrijf. Familiebedrijven realiseren ongeveer
een derde van de totale omzet en toegevoegde waarde van de business economy. In sommige branches is de bijdrage zelfs meer dan 60%. In 2020 ging het om zo’n 456 miljard euro aan omzet en 115 miljard euro aan toegevoegde waarde.

Het omzetaandeel van familiebedrijven is met 43 procent dan ook het grootst onder bedrijven met minder dan 50 werkzame personen. Bij bedrijven met meer dan 250 werkzame personen realiseren de familiebedrijven 13 procent van de omzet.

Verder zorgden familiebedrijven in 2022 voor ruim 2,2 miljoen werknemersbanen, ruim 29 procent van alle werknemersbanen in Nederland.

Het familiebedrijf is dan ook de ruggengraat van de Nederlandse economie. [In de business economy zijn familiebedrijven goed voor 44% van de werknemersbanen.]

De meeste familiebedrijven zijn volledig in handen van één familie. Bij 24 procent van de familiebedrijven heeft één eigenaar de volledige zeggenschap over het bedrijf. Bij 68 procent heeft het bedrijf meerdere eigenaren die samen één familie vormen en zo de volledige zeggenschap hebben.

kracht en uitdagingen Van HET FAMILIEBEDRIJF

De kracht van familiebedrijven zit in de langetermijnvisie, de betrokkenheid van een stabiele groep eigenaren, de binding tussen familie en personeel, een sterke regionale binding, snelle besluitvorming en hoge solvabiliteit.

Maar er zijn ook uitdagingen voor familiebedrijven. De nauwe verbondenheid tussen familie en bedrijf kan schuren. Onder andere rondom opvolging als de huidige generatie afstand moet gaan nemen, of als de bemoeienis van aangetrouwde partners tot wrijving leidt.

mijn persoonlijke interesse

Het familiebedrijf heeft mijn speciale aandacht. Zelf ben ik meer dan 25 jaar werkzaam geweest in, en (mede-)eigenaar geweest van een familiebedrijf. Het speciale is dat je deel uitmaakt van een familiesysteem, dat zich onverminderd manifesteert in het familiebedrijf. Verhoudingen en structuren binnen het gezin, laten zich ook zien in het familiebedrijf. Nadat ik mij verder verdiepte in het familiebedrijf, ging ik steeds meer van de beschreven situaties herkennen in ons eigen familiebedrijf.