De reclame-uitingen van Drukkerij Bakker in Badhoevedorp kan je gerust opmerkelijk noemen. Vanaf het kleurendrukwerk kijken drie broers en een zus strijdvaardig in de lens van de fotograaf. Hun kleren zijn gescheurd, hun ogen blauw. ‘Drukkerij Bakker, een echt familiebedrijf.’ Hoe gepokt en gemazeld zijn de Bakkertjes in werkelijkheid?
We hebben een Marita, we hebben een Frank, we hebben een Robert, we hebben een Paul. We hebben de familie Bakker, een echte familie, zoals ze zelf zeggen. En bij echte families gaat niet alles van een leien dakje, zo vindt Frank Bakker, de commerciële man. Hij vertelt over de drukkerij, onder de rook van Amsterdam en onder de vleugels van Schiphol gelegen. ‘We zijn van oorsprong een Amsterdams bedrijf, mijn opa is het begonnen in 1930 op de Lijnbaansgracht. Hij was één van de drukkers van de illegale verzetskranten Vrij Nederland en Trouw. Helaas heeft hij de oorlog niet overleefd: kort voor het einde is hij opgepakt en gefusilleerd.’ De familie Bakker houdt haar grootvader en oprichter van de drukkerij in ere. De initialen van opa – S.j.P. – zijn daarom al die jaren in de naam gebleven en zullen dat ook blijven. ‘We zijn hartstikke trots op hem,’ zegt Frank.
Verlengstuk
De vroege dood van S.j.P. Bakker liet oma achter met de zorg voor haar kinderen en een bedrijf dat veel aandacht nodig had. Gelukkig bleek één van haar kinderen, C. Bakker, belangstelling te hebben voor het grafische vak. Onder zijn leiding expandeerde de drukkerij in snel tempo. De behuizing aan de Lijnbaansgracht werd spoedig te krap. Bakker senior kocht voor een prikkie een lap grond in Badhoevedorp. Anno 1997 is het bedrijf daar nog steeds gevestigd, al is er in de loop der jaren wel het nodige aangebouwd. Er werken inmiddels 24 mensen bij Drukkerij S.J.P. Bakker. De drukkers werken zowel voor ‘gewone’ klanten als voor vakbroeders: Bakker is voor veel collega-drukkerijen een verlengstuk. Frank: ‘Badhoevedorp is wat dat betreft een perfecte plaats, we zitten echt in het middelpunt van de bedrijvigheid, bij Schiphol, bij Hoofddorp.’
Frank heeft dit jaar wat te vieren: zo’n 12,5 jaar geleden maakte hij zijn entree in de zaak van zijn vader. Hij was de eerste van het stel, de anderen zouden hem niet volgen. Althans, dat dacht hij. ‘Paul werkte weliswaar in de grafische sector maar had geen plannen in onze richting. We wilden eigenlijk het bedrijf waar Paul werkte, overnemen. Toen dat niet door ging is Paul in ons familiebedrijf gekomen.’ We verdeelden de taken: hij deed de technische zaken, ik de commerciële. Tja, toen kwam er een vacature voor secretaresse vrij. We wilden een advertentie plaatsen in de krant. Maar mijn moeder vond het wel iets voor onze zus Marita. Dus toen is zij op sollicitatiegesprek gekomen. Dat was dus nummer drie. Robert, de financiële man, is de hekkensluiter. Hij is afkomstig uit de autobranche en kwam zes jaar geleden in de zaak.’
Vader draagt over
De broers Frank, Robert en Paul namen vier jaar geleden de zaak over. Of, zoals Frank zegt, ‘droeg vader de zaak over aan zijn zoons’. Ze werden dus tegelijkertijd directeur-eigenaar. Marita had geen ambitie om eigenaar te worden; ze werkt part-time op de administratie waarmee haar bemoeienissen met het familiebedrijf ophouden. De overname heeft zich vooral gekenmerkt door degelijkheid. De heren hebben er alle tijd voor genomen: de broers Bakker begonnen hun aanloop zes jaar voor de werkelijke overdracht.
Eigenlijk werken er nog meer Bakkers in het Badhoevedorpse familiebedrijf. Want Bakker senior is nog dagelijks in de zaak te vinden. Hij werkt vijf ochtenden per week. Zijn taak? Nacalculatie. Dit betekent dat senior alle orders onder ogen krijgt. In veel familiebedrijven leiden juist dit soort bezigheden tot grote problemen. Maar al te vaak is senior op papier geen directeur meer maar dirigeert hij, nu van achter de schermen, de gang van zaken. Met de rekenmachine in zijn hand. Is het in Badhoevedorp anders? ‘0 ja,’ zegt Frank stellig. ‘Mijn vader heeft die functie voor zichzelf bedacht en dat vinden wij verre van vervelend. Nacalculatie was namelijk een ondergeschoven kindje in het bedrijf. We vinden het juist fijn dat hij dat wil doen. Natuurlijk stelt hij wel eens vragen over productie en financiering maar daarin schuilt niets werkgeverigs. Hij geeft gewoon adviezen. We beschouwen hem als klankbord omdat de man een schat aan ervaring heeft: veertig jaar ondernemersgeest. Daar moeten we juist blij mee zijn!’
Pure ontspanning
Zelf ziet senior zijn werk als ‘pure ontspanning’. Hij heeft immers geen verantwoordelijkheden meer. Een enkele keer is hij het niet eens met de beslissingen van zijn zoons. Maar dan is het net als met de koningin van Nederland: hij mag wel kritiek uiten, maar hij heeft geen beslissingsbevoegdheid. Frank: ‘Hij heeft alle vertrouwen in ons. Hij heeft ook aan ons overgelaten hem al dan niet uit te nodigen voor onze maandelijkse grote vergadering waar de zware onderwerpen aan de orde komen. Nee, mijn vader vindt het geweldig dat zijn kinderen allemaal in de zaak zitten. Hij zegt altijd dat hij de jaren dat wij in de zaak zijn, het prettigst vindt. Omdat hij er zoveel lol in heeft. Dat geldt ook voor ons, we weten precies wat we aan elkaar hebben.’
Ma Bakker
En dan is er nummer zes, moeder Bakker. Iedere middag wacht zij met gedekte tafel op haar kinderen. Iedere middag. Frank: ‘Moeder speelt een hele grote rol achter de schermen. Zij is de grote motivator, heeft de familieband altijd in stand weten te houden, ook als het wat moeilijker was. Ze heeft veel met het succes van onze samenwerking te maken. We mogen ons gelukkig prijzen,’ besluit Frank. Dan zegt hij: ‘Het lijkt wel een CDA-verhaal! Maar het is zo!’
Woordenwisselingen
Hij zegt het zelf: het klinkt als een CDA-verhaal, ‘one happy family’, Drukkerij Bakker als de hoeksteen van grafisch Nederland. Toch zijn de tijden ook wel eens anders geweest. Niet voor niets staat het viertal tamelijk geschonden op de reclame-uitingen. Als familie zo’n overheersende rol speelt in de onderneming, bestaat er dan nog zoiets als een privéleven? Frank: ‘Als er problemen zijn op de zaak, neem ik die niet mee naar huis. Ik kan het werk prima van mij afzetten. Dat lukte me natuurlijk niet meteen. Het heeft zijn tijd nodig gehad. Toen ik net in de zaak zat, corrigeerde mijn vader me ‘s avonds wel eens. Ik ben een keer boos weggelopen want ik wilde per se de zaak gescheiden houden van mijn privé-leven.’
En dan waren er de conflicten met Robert en Paul. De woordenwisselingen liepen regelmatig hoog op. Het leidde echter tot constructieve veranderingen. De drie broers besloten namelijk een uitgebreide taakomschrijving te maken van ieders werkzaamheden. Elke broer zette zijn taken op papier. Tot in de kleinste details. Vervolgens lazen ze elkaars beschrijvingen. Waarom hebben ze dit gedaan? Frank: ‘Soms begaven we ons teveel op elkaars terrein. Robert had zijn klanten, ik had de mijne. Paul, de technische man, zat hier tussen. Hij had soms het gevoel dat wij naar het bedrijfskantoor kwamen en zeiden: “hier, maak het maar”. Dat wrikte. Daarom heeft ieder zijn verantwoordelijkheden op papier gezet. In die verslagen staan geen nieuwe dingen, eigenlijk wisten we alles wel. Het belangrijkste verschil is dat het nu op papier staat. We hebben alle drie ons eigen specifieke terrein: ik het commerciële, Paul het technische en Robert het financiële. We kunnen elkaar dus aanspreken wanneer we iets niet goed doen. Begin januari zijn we ermee van start gegaan. Het draait als een trein, het staat als een huis.’
Voordelen
Volgens Frank heeft het samenwerken met zijn broers alleen maar voordelen. ‘We kunnen elkaar zeer direct benaderen en dingen zeggen zonder daar nachten van wakker te liggen. Na al die jaren kunnen we heel direct zijn. Communicatie is erg belangrijk, die moet goed zijn. In het verleden praatten en vergaderden we te weinig. Nu doen we dat iedere maandag en eens in de maand met onze vader erbij. Dan komen de zwaardere onderwerpen aan de orde zoals investeringen, de aanschaf van nieuw materieel. We sluiten het altijd af met een flink diner.’
Al met al is het een positief verhaal, vindt Frank. Er is flink gevochten, er is veel veranderd, er is iets moois bereikt. ‘Dat willen we ook naar buiten brengen. Dat we een familiebedrijf zijn, vinden we een unique selling point. Het is positief voor de klant dat we alle drie voor hetzelfde verhaal gaan!’
(Verschenen in Het Grafisch Weekblad, 1997)
